Informacja z Ministerstwa Finansów (KAS) o klubach inwestycyjnych

W dniu 8 kwietnia br. wystąpiłem do Departamentu Analiz Krajowej Administracji Skarbowej z trzema zapytaniami o kluby inwestycyjne w Polsce:

• Ile jest w Polsce zarejestrowanych i działających klubów inwestorów (klubów inwestycyjnych) w rozumieniu art. 124 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi?
• Czy te kluby rozliczają się z podatku dochodowego (a więc aktywnie inwestują)?
• Jaką formę prawną mają te kluby?

Temat klubów inwestycyjnych, czy też klubów inwestorów (jak chce tego ustawa o obrocie instrumentami finansowymi z dnia 29 lipca 2005 r.), już pojawił się u mnie na blogu i vlogu. Wcześniej próbowałem pisać o tym, ile jest klubów inwestycyjnych i czy się rozwijają? (Link tutaj). Jednakże szybko wyczerpałem łatwo dostępne źródła informacji.

Zatem dzisiaj kontynuacja tego „śledztwa dziennikarskiego”. Piszę nieco przewrotnie „śledztwa dziennikarskiego”, bo według mnie temat powinien być niezmiernie istotny dla opinii publicznej, a rzetelnych informacji na ten temat jest jak na lekarstwo. Wcześniej o klubach inwestycyjnych pisałem tutaj: link.

Marzy mi się Polska, w której prężnie rozwijają się kluby inwestycyjne

Marzy mi się Polska, w której na każdym osiedlu i w każdej gminie działa prężny klub inwestycyjny. Gdzie spotykają się rodziny i przyjaciele dyskutując o systematycznym oszczędzaniu i wartościowym inwestowaniu. Gdzie są biblioteczki z najlepszymi książkami o finansach i inwestycjach do wypożyczenia. Gdzie członkowie klubu inwestora przyjmują na siebie rolę analityków giełdowych i branżowych, argumentując, które akcje (spółki) kupić i kiedy!

Niestety, mnie osobiście polskie kluby inwestycyjne trochę przypominają Yeti, albo potwora z Loch Ness. Wszyscy wiedzą, że są lub przynajmniej powinny istnieć. Jednakże bardzo trudno o nich zdobyć zobiektywizowane i aktualne informacje. Chyba są, ale jakoby ich nie było?

Kluby inwestycyjne to kapitałowa przyszłość Polski

Na marginesie dodam, że na obecnym etapie rozwoju gospodarczego i społecznego kluby inwestycyjne w Polsce mogą i powinny odegrać taką rolę, jak swego czasu:

• „Crédit Mobilier” braci Pereire’ów we Francji,
• banki ludowe Schultzego i wiejskie kasy oszczędnościowe Raiffeisena w Niemczech,
• kasy Stefczyka w Polsce.

Po prostu nasze społeczeństwo stoi przed ogromnym zadaniem zbudowania zdrowych nawyków finansowych, które zaowocują mobilizacją kapitału narodowego i kolejnej fali przedsiębiorczości. Model rozwoju bazujący na miejscach pracy tworzonych przez importowany kapitał i międzynarodowe korporacje dobiega kresu swoich możliwości. Ale to tylko tak na marginesie…

Moje pismo do Departamentu Analiz Krajowej Administracji Skarbowej

Poniżej przytaczam moje emailowe zapytanie, które wystosowałem do analityków Krajowej Administracji Skarbowej. Przytaczam je w całości także po to, aby jasne było, o co mi chodzi: Dlaczego zająłem się tym tematem i do czego dążę. Zatem list miał następującą treść:

Szanowni Państwo,

jestem doktorem nauk ekonomicznych, wykładowcą rachunkowości na uczelni i blogerem finansowym. W marcu br. złożyłem zapytanie e-mail do KIS (Identyfikator zapytania: 28158251, 0110.KIZ.414.1426.2021). W odpowiedzi KIS sugeruje, abym wystąpił z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej ws. opodatkowania PCC klubów inwestora. Jestem w trakcie pisania tego wniosku obejmującego opis zdarzenia przyszłego, pytanie oraz stanowisko wnioskodawcy wymaganych na formularzu ORD-IN.

Oprócz założenia klubu inwestycyjnego chciałbym w rzeczowy i spokojny sposób spróbować podjąć tematykę klubów inwestycyjnych na moim blogu: leslawniemczyk.pl. Uważam bowiem, że takie klubu mogą być fantastycznym sposobem praktycznej nauki finansów, oszczędzania i inwestowania nie tylko dla studentów kierunków ekonomicznych, ale także polskich rodzin i gospodarstw domowych.

Taka nauka jest w Polsce bardzo potrzebna, ponieważ tzw. poziom świadomości finansowej Polaków jest stosunkowo niski (co pokazują badania międzynarodowe prowadzone przez OECD i S&P), a coraz więcej osób zajmuje się krótkoterminowym “tradingiem”, a więc spekulacją, zazwyczaj ze szkodą (stratami) dla siebie, zamiast poważnym długoterminowym inwestowaniem, tzw. inwestowaniem wartościowym (w rozumieniu szkoły B. Grahama, W. Buffetta, P. Lyncha i innych).

Z mojego doświadczenia jako promotora prac licencjackich i magisterskich wiem, że urzędy (instytucje) skarbowe są przychylne i otwarte, aby udzielać informacji statystyczno-skarbowych. Tak było w przypadku moich dyplomantów podejmujących problematykę skarbową. Dlatego chciałem najuprzejmiej zapytać, czy dysponujecie Państwo informacjami: ile jest w Polsce zarejestrowanych i działających klubów inwestorów (klubów inwestycyjnych) w rozumieniu art. 124 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi? Czy te kluby rozliczają się z podatku dochodowego (a więc aktywnie inwestują)? I ewentualnie dodatkowo: Jaką formę prawną mają te kluby?

Pani Profesor Danuta Dziawgo w książce pt. “Stowarzyszenia indywidualnych inwestorów i kluby inwestycyjne na rynku papierów finansowych” (Toruń, 2004) przedstawiła obszerne dane statystyczne, jak wygląda ta sytuacja na świecie – szczególnie w USA, UK, Francji i Niemczech. Z danych tych wynika, że kluby inwestorów to ważna grupa interesariuszy na rynku finansowym, a jednocześnie sposób na krzewienie wartościowej edukacji finansowej (klubów jest ponad 70 tys., zarządzają aktywami 4 mld USD).

Dotychczas nie udało mi się znaleźć rzetelnych danych statystycznych o klubach inwestorów w Polsce, choć instytucja ta została wprowadzona do polskiego prawodawstwa kilkanaście lat temu, a urzędy skarbowe wydawały już w tej sprawie interpretacje indywidualne (ILPB2/415-4/08-2/MK). Dane opisowe i ilościowe o działalności klubów, które znalazłem w internecie są w mojej opinii szczątkowe.

Zdaję sobie sprawę, że moje zapytanie może być nieco nietypowe. Byłbym jednak niezmiernie wdzięczny, gdybym mógł przeanalizować i opublikować na blogu takie dane za ostatnie trzy lata. Jestem przekonany, że odpowiedź na to pytanie ma istotne znaczenie społeczne. Dlatego serdecznie dziękuję za poświęcony czas i okazane zrozumienie tej kwestii.

Z wyrazami szacunku

Lesław Niemczyk

Odpowiedź z Ministerstwa Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej

Po niecałych dwóch tygodniach otrzymałem odpowiedź następującej treści:

W odpowiedzi na wniosek z 8 kwietnia 2021 r. o udostępnienie informacji w trybie ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. z 2020 r. poz. 2176) informuję, co następuje.

Ile jest w Polsce zarejestrowanych i działających klubów inwestorów (klubów inwestycyjnych) w rozumieniu art. 124 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi?

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2021 r. poz. 328, z późn. zm.) zrzeszenie się osób fizycznych w klubach inwestora (utworzenie klubu inwestora) nie wymaga zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego oraz rejestracji. Zatem Ministerstwo Finansów (MF) nie posiada informacji na temat liczby działających w Polsce klubów inwestora prowadzących działalność na podstawie wymienionej ustawy.

Czy te kluby rozliczają się z podatku dochodowego (a więc aktywnie inwestują)?

MF nie dysponuje danymi o wysokości podatku dochodowego płaconego przez kluby inwestora. Stosując art. 124 ust. 1 ww. ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych mogą, na podstawie zawartej umowy, zrzeszać się w klubach inwestora. Dochody (przychody) członków klubu inwestora powinny być zgodnie z art. 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2020 poz. 1426, z późn. zm.) określane proporcjonalnie do udziału każdego z nich w zyskach tego klubu. Tak więc stosując zasady opodatkowania dochodu (przychodu) uzyskanego przez klub inwestora, określone w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, każdy inwestor winien rozliczyć się indywidualnie, tj. wykazać dochody z tego tytułu w swoim zeznaniu podatkowym.

Jaką formę prawną mają te kluby?

Ustawa o obrocie instrumentami finansowymi nie przesądza jednoznacznie co do formy prawnej klubu inwestora, wskazując, że osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych mogą, na podstawie umowy zawartej w formie pisemnej pod rygorem nieważności, zrzeszać się w klubach inwestora. Zgodnie z art. 124 ust. 5 tej ustawy do klubu inwestora stosuje się wyszczególnione przez ustawodawcę w tej regulacji przepisy dotyczące spółki cywilnej (art. 860- 864, art. 865 § 1 i art. 866-875 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 – Kodeks cywilny) w zakresie nieuregulowanym w art. 124 ust. 1 – 4 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi. Jakkolwiek do klubu inwestora stosuje się wskazane przepisy Kodeksu cywilnego odnoszące się do funkcjonowania spółki cywilnej, jak się wydaje nie można jednak uznać go za spółkę cywilną, biorąc pod uwagę autonomiczny charakter klubu oraz istniejące wyłączenia od podlegania niektórym przepisom Kodeksu cywilnego o spółce cywilnej. W kontekście formy prawnej klubu inwestora zauważenia wymaga także art. 124 ust. 4 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, zgodnie z którym klub inwestora ani jego członkowie nie posiadają statusu przedsiębiorcy. Może to oznaczać, że zarówno klub inwestora jak i jego członkowie nie prowadzą działalności gospodarczej i nie muszą spełniać wymogów będących tego następstwem, np. w zakresie uzyskania wpisu w ewidencji działalności gospodarczej. Z drugiej strony w literaturze wskazuje się, że mimo braku posiadania przez członków klubu, jak również sam klub statusu przedsiębiorcy, klub inwestora traktowany jest przez ustawodawcę w pewnym zakresie podmiotowo, albowiem rachunki papierów wartościowych, rachunki derywatów oraz rachunki pieniężne służące do ich obsługi otwierane są dla klubu inwestorów, a nie dla jego członków, co stanowi jednak rozwiązanie o charakterze przede wszystkim technicznym [M. Wierzbowski, L. Sobolewski,   P.   Wajda   (red.),   Ustawa   o obrocie   instrumentami   finansowymi   [w:] M. Wierzbowski, L. Sobolewski, P. Wajda (red.), Prawo rynku kapitałowego. Komentarz. Wyd. 3, Warszawa 2018].

Podziękowania dla urzędników z Działu Analiz Krajowej Administracji Skarbowej

Przy okazji tego listu i odpowiedzi chciałem wyrazić moją wdzięczność dla urzędników, którzy pochylili się nad moim pismem. Przyznam się, że pisząc moje zapytanie starałem się być maksymalnie grzeczny i transparenty po to, aby spróbować wywołać w adresatach listu chęć autentycznej pomocy.

Chyba się to udało. Co prawda, jak sami przyznacie, nasz aparat skarbowy nie dysponuje pełną bazą wiedzy o klubach inwestycyjnych, ale odpowiedz na pytanie trzecie wyraźnie wykracza ponadto, co analitycy mogli rutynowo zrobić. Jest to niemalże wykładnia prawa podatkowego i finansowego skoncentrowana na klubach inwestorów. Cenne jest szczególnie to zdanie:

„Jakkolwiek do klubu inwestora stosuje się wskazane przepisy Kodeksu cywilnego odnoszące się do funkcjonowania spółki cywilnej, jak się wydaje nie można jednak uznać go za spółkę cywilną, biorąc pod uwagę autonomiczny charakter klubu oraz istniejące wyłączenia od podlegania niektórym przepisom Kodeksu cywilnego o spółce cywilnej.”

To bardzo ważne, że Ministerstwo Finansów nie utożsamia klubu inwestora ze spółką cywilną. W przeciwnym razie taki klub byłby podatnikiem podatku PCC, czyli od czynności cywilnoprawnych. Wyobrażacie sobie sytuację, gdy każdorazowa składak oszczędnościowo-inwestycyjne do klubu rodzi obowiązki podatkowe i sprawozdawcze (deklaracja PCC) do urzędu skarbowego? To dość skutecznie zniechęcałoby do zakładania i prowadzenia klubów.

W moim odczucie cenna rzecz w kontekście mojego wniosku o wydanie interpretacji podatkowej, który wysłałem na formularzu ORD-IN do Krajowej Informacji Skarbowej w kwietniu br.. List z Ministerstwa Finansów oczywiście nie przesądzać sprawy, ale teraz z nieco większym optymizmem patrzę na sprawę. Muszę jednak poczekać na tę interpretację.

Mój komentarz do sprawy braku informacji statystycznej o klubach inwestora

W Polsce, jako ogół społeczeństwa, dopiero uczymy się działalności rynków finansowych oraz organizacji ich otoczenia. Niestety, niemal pół wieku gospodarki centralnie planowanej spowodowało wielkie spustoszenie w naszych kompetencjach i świadomości finansowej.

Teraz widać, że trochę szkoda, iż ustawodawca nie wprowadził do ustawy o obrocie instrumentami finansowymi obowiązku deklaratywnego zgłaszania do Komisji Nadzoru Finansowego:

• faktu powstania klubu inwestora,
• liczby członków klubu inwestora,
• wartości godziwej portfela inwestycyjnego oraz wpłaconego kapitału nominalnego inwestorów na dzień bilansowy.

A może takie informacje gdzieś są zbierane? Komisja Nadzoru Finansowego prawdopodobnie nie! Może Główny Urząd Statystyczny? Stowarzyszenie Inwestorów Indywidualnych? Spróbuję jeszcze popytać tu i ówdzie!

“Klub inwestora” – wszystkie wpisy dotyczące roku 2021

• Kluby inwestycyjne w Polsce. Ile ich jest i czy się rozwijają?
• Informacja z Ministerstwa Finansów (KAS) o klubach inwestycyjnych
• Formy prawne i podatki klubów inwestycyjnych na świecie wg D. Dziawgo
• Legendarny inwestor Peter Lynch o zaletach klubów inwestycyjnych
• Jak napisać umowę klubu inwestora? Ustal prawa korporacyjne i majątkowe
• Jak prowadzić księgowość klubu inwestora? Polityka rachunkowości
• Jak założyć rachunek maklerski dla klubu inwestora?
• Klub inwestora nie musi płacić podatku PCC | Interpretacja podatkowa KIS
• Rachunkowość klubu inwestora, czyli księgowanie podstawowych operacji
• Zamykanie roku księgowego w klubie inwestora i jego sprawozdanie finansowe
• Jak rozliczyć podatek dochodowy PIT w klubie inwestora?