Dzisiaj wracamy do propozycji lekcji finansów osobistych dla polskich szkół w kontekście strajku nauczycieli i planowanego na wrzesień okrągłego stołu. Stawiamy problem, jak nauczyć młodzież rozważnego korzystania z instrumentów finansowych. Uważam za bardzo ważne, aby wyjaśniać w szkołach młodym ludziom, że rozsądne korzystanie z produktów bankowych wymaga wcześniejszego rozwinięcia właściwych nawyków finansowych. Niestety, w naszym społeczeństwie z nawykami finansowymi nie jest najlepiej. Jest to pokłosiem trudnej polskiej historii. Międzynarodowe badania dobitnie pokazują, że tzw. świadomość finansowa jest w Polsce na bardzo niskim poziomie. Nie dziwi zatem fakt, że duża część Polaków wpada w kłopoty finansowe nierozsądnie korzystając z usług bankowych. Aby się o tym przekonać wystarczy uważnie przeanalizować dane dotyczące zadłużenia młodych ludzi i ich trudnych kredytów. Poniższy scenariusz został przedstawiony w formie syntetycznej i można go rozbić na 2-4 bardziej szczegółowe lekcje. Proszę, piszcie, co o nim myślicie.
Skrócony opis lekcji
Przedstawienie wyników badań, które wskazują na niski stan świadomości finansowej Polaków. Uświadomienie uczniom, że człowiek w życiu dorosłym ma dostęp do szerokiego wachlarza narzędzi i instrumentów finansowych. Nikt, poza nim samym, nie będzie kontrolował tego, w jaki sposób młody (później dojrzały) człowiek wykorzystuje te narzędzia. Może je używać z pożytkiem dla siebie, ale i ze szkodą dla samego siebie. Dlatego dbanie o rozwój świadomości finansowej i ukształtowanie zdrowych nawyków finansowych jest bardzo ważne na starcie w samodzielne życie.
Cele lekcji
Uczeń:
- nabywa krytycznej ostrożności wobec wszelkich ofert finansowych
- rozumie, że instrumenty finansowe mogą być dla niego korzystne, ale i niekorzystne
- stara się unikać konsumpcji na kredyt
- stara się unikać nadmiernego zadłużania
- stara się unikać instrumentów finansowych, których w pełni nie rozumie
- uzmysławia sobie, że nieco staromodny sposób dochodzenia do majątku metodą „zarabiam, oszczędzam, inwestuje” jest w zasadzie jedynym naprawdę skutecznym
- zwraca się raczej ku drodze stabilnego rozwoju i inwestowania, niż szybkich spekulacji
Słowa kluczowe
- nawyki finansowe
- inteligencja finansowa
- rachunek bankowy
- rachunek oszczędnościowy
- lokaty bankowe
- portfel
- bankowe karty płatnicze (rodzaje)
- kredyty
- dochody (zarobki) miesięczne
- podatki a finanse osobiste
- ryzyko finansowe, ryzyko walutowe
Metody realizacji zajęć
- prezentacja kluczowych pojęć
- otwarta dyskusja w całej grupie
- dyskusja w parach
Materiały
- tradycyjna tablica
- zeszyty, długopisy, kalkulatory
Proponowany przebieg zajęć
Na wstępie nauczyciel może zadać uczniom kilka pytań: Czy można ufać wszystkim, którzy oferują (sprzedają) instrumenty finansowe? Czym różni się procent od lichwy? Czy warto zadłużać się po to, aby szybko zaspokajać swoje zachcianki i potrzeby? Co to jest ryzyko finansowe? Co grozi tym, którzy mają duże kredyty? Co to jest ryzyko kursowe? Czy warto oszczędzać na lokatach bankowych? Czy potrzebujemy wielu kart kredytowych? Czy lepiej płacić gotówką, czy kartą?
Wprowadzenie:
Nauczyciel zwraca uwagę uczniów, że w życiu człowieka istnieje wiele przedmiotów, które są bardzo pożyteczne, ale nieumiejętnie stosowane mogą być źródłem krzywdy lub nieszczęść. Zwykły kuchenny nóż służy zazwyczaj do krojenia chleba, ale robiąc to nieostrożnie można się zranić w rękę. Samochód służy do komfortowej komunikacji, ale prowadząc go nieroztropnie można spowodować bardzo dramatyczne w skutkach wypadki kończące się utratą życia, a nawet wyrokiem w więzieniu. Tak samo jest w dziedzinie finansów. Instrumenty finansowe są z zasady bardzo pożyteczne, ale musimy nauczyć się ich świadomie, rozważnie i celowo używać.
Rozwiniecie:
Jako naród mieliśmy bardzo skomplikowaną historię. Przez ostanie kilkaset lat doświadczyliśmy feudalizmu, zaborów, utraty suwerenności, fal emigracji, wojen i komunizmu. Taka sytuacja nie sprzyjała ani rozwojowi gospodarki, ani wyrobieniu dobrych nawyków finansowych w społeczeństwie. Dziś musimy nadrobić ten w pewnym stopniu stracony czas, gdyż mamy ogromne, choć historycznie uzasadnione, braki w edukacji finansowej.
Według badania OECD przeprowadzonego w 2017 roku dotyczącego świadomości finansowej spośród 30 krajów świata i 51 tys. ankietowanych Polska zajęła ostatnie miejsce! Tylko 3 na 10 Polaków myśli o swoich finansach w perspektywie długoterminowej. Wielu ludzi w Polsce miało w ostatnich latach kłopoty finansowe. Wiązało się to głównie z nadmiernym zadłużeniem, braniem lichwiarskich pożyczek czyli tzw. „chwilówek”, „inwestowaniem” w piramidy finansowe, spekulowaniem na giełdzie za pożyczone pieniądze, braniem kredytów we frankach szwajcarskich itd. Nauczyciel może zainicjować dyskusję zwracając się do uczniów o przedstawienie przykładów (anonimowych historii) ludzi, o których słyszeli, że mieli kłopoty finansowe.
Zadanie domowe:
Nauczyciel poleca uczniom przejrzenie w internecie ofert największych banków komercyjnych lub lokalnych banków (kas) spółdzielczych w zakresie podstawowych instrumentów finansowych przeznaczonych dla osób fizycznych, tj. rachunków bankowych i lokat terminowych. Uczniowie mają za zadanie wybrać oferty tych banków, które wydają się im najkorzystniejsze. Mogą to zrobić w domu prosząc o pomoc rodziców lub starsze rodzeństwo. Na następnej lekcji nauczyciel może poprosić uczniów o przedstawienie ofert banków, które wydały się im najlepsze. Dodatkowo prosi uczniów o poparcie tego wyboru rzeczową argumentacją (np. niskie koszty, dodatkowe usługi, tj. rozwinięta sieć bankomatów itd.).
Zakończenie:
Świat finansów oraz szeroki wachlarz instrumentów finansowych oferowanych przez różnorodne podmioty otwiera przed nami bardzo różne możliwości. Większość z tych podmiotów oferujących instrumenty finansowe są naprawdę wiarygodne. Są jednak wśród nich również takie, które nie zasługują na zaufanie, ponieważ nastawione są głównie na „oskubanie” klienta z pieniędzy. Zatem musimy mieć świadomość tego, że istnieje w finansach, jak w ruchu drogowym, zasada ograniczonego zaufania.
Bezpieczne pomnażanie majątku wiąże się z używaniem najprostszych narzędzi finansowych i bardzo roztropnym korzystaniem z dźwigni finansowej (zadłużenia). Dochodzenie do pieniędzy w życiu wymaga cierpliwości i rozplanowania tego zadania na szereg kolejnych lat, a nawet dziesięcioleci. Brak cierpliwości może szybko przerodzić się w chciwość. Z kolei, apetyt na wielkie ryzyko w głupotę. W finansach zaś chciwość i głupota to mieszanka wybuchowa.
(Uzupełnieniem powyższej lekcji finansów osobistych mogą być kwestie zaczerpnięte z posta: [JOB#025] Benjamin Franklin a droga do wolności finansowej i owocnego życia)
0 komentarzy